E-Müstahsil Makbuzu Nedir?
Dijital dönüşümün ayrıcalıklarla dolu dünyasından herkese merhabalar. ‘E-Müstahsil’ dendiğinde hepimizin aklına aynı şey gelmiyordur eminim. ‘E-Müstahsil’ in ne olduğunu bilenler ve bilmeyenler olarak ikiye ayrılıyoruz. Şimdi bilenler bilmeyenlere anlatsın diyor ve hemen konuya giriş yapıyoruz. Bu yazımızda E-Müstahsil Makbuzunun ne olduğundan tutun; özellikleri ve kullanım alanları gibi pek çok konuya değineceğiz.
E-Müstahsil, tarımsal ve hayvansal ürünlerin satın alınmasında fatura yerine geçen ve ticari bir vesika olarak kullanılmaktadır. Defter tutan çiftçilerin veya toptancıların, tarımsal ve hayvansal ürünler karşılığında defter tutmayan çiftçilerden satın aldığı bir tür ticari belge olan E-Müstahsil makbuzu, kâğıt müstahsil makbuzuyla aynı hukuki niteliklere sahip elektronik bir belgedir. E-Müstahsil Makbuzu, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın belirlemiş olduğu standartlara uygun bir şekilde dijital ortamda oluşturulur ve aynı şekilde dijital ortamda muhafaza edilir. Müstahsil makbuzu, E-Arşiv alt yapısıyla birebir aynıdır. Tek farkı, çiftçiye dijital çıktı verilemez, yalnızca kâğıt çıktı verilir. Bir sonraki günün bitimine kadar da T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı GİB’e raporlanır. Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden, mal satın alımında fatura yerine geçen ticari vesika olarak kağıt ortamda Müstahsil Makbuzu düzenleyen mükellefler, E-Müstahsil Makbuzu düzenleyerek, kağıt ve dijital ortamda muhafaza edip Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)’e dijital ortamda raporlayabilmektedirler. Uygulamaya dahil olacak mükellefler içinse; e-Fatura, e-Arşiv ve e-Defter uygulamalarına dahil olma gibi bir yükümlülük söz konusu değildir.
E-Müstahsil Makbuzunun Özellikleri Nelerdir?
Kağıt ortamda oluşturulan müstahsil makbuzu ile aynı özellikleri taşıyan E-Müstahsil Makbuzunun özelliklerine kısa bir göz atacak olursak: E-Müstahsil Makbuzu, işlemleri dijital ortama taşıyarak Kağıt olarak çıktı kullanılmaması sonucu kolaylık sağlar. Böylelikle arşivleme masraflarını da ortadan kaldırmış olur. Arşivleme demişken, elektronik ortamda taşınan veriler istenilen süre boyunca korunur ve bu sayede daha önceki müstahsil makbuzlarınıza kolaylıkla erişebilirsiniz. Tüm işlemlerin dijital ortamda gerçekleştirilmesini sağlayan E-Müstahsil Makbuzu kağıt tüketimini sıfırlayarak doğaya katkıda bulunur.
Müstahsil makbuzunun tarafları kimlerdir?
Müstahsil makbuzunun satıcı (üretici / çiftçi) ve alıcı (defter tutan tüccar / çiftçi / toptancı) olmak üzere iki tarafı vardır. Satıcı ticari bir belge veremediği için müstahsil makbuzunu imzalamakla yükümlüdür. Belgenin aslı onda kalır. Alıcı ise makbuzu düzenleyen taraftır.
Alıcı (Defter Tutan Çiftçi)
- Ticari belge verebilir.
• Müstahsil makbuzu düzenler.
• Makbuzun kopyasını alır.
• Satış bedelini öder.
Satıcı (Üretici Çiftçi)
- Ticari belge veremez.
• Müstahsil makbuzu imzalar.
• Makbuzun aslını alır.
• Satış bedelini alır.
E-Müstahsil’de Bulunması Gereken Bilgiler
E-Müstahsil Makbuzunu düzenlerken, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara uygun bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini söylemiştik. Bu kapsamda, müstahsil makbuzu üzerinde bulunması gereken bilgiler şu şekildedir:
- Malı satın alan tüccar veya çiftçinin adı, soyadı veya unvanı, vergi dairesi, vergi kimlik numarası (VKN) ve adresi
• Malı satan çiftçinin adı, soyadı, TC kimlik numarası ve ikametgah adresi
• Satın alınan malın cinsi, miktarı, bedeli, vergi ve varsa diğer kesintilerin tutarı - Belgenin numarasının yanı sıra; tarih, saat ve dakika olarak düzenlenme zamanı
Bu maddelerin yanı sıra, düzenlenecek makbuzların elektronik ortamda sorgulanması ve doğrulanması için, belgenin üzerinde karekod veya barkod bilgisinin bulunması zorunludur. Mükellefler, zorunlu bilgilere ek olarak, ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebilir.
E-Müstahsil Herkes İçin Zorunlu Mudur? Mükellefler Kimlerdir?
Son günlerde 1 milyon mükellefin e-deftere geçme zorunluluğunun ardından dijital dönüşüm hizmetlerindeki zorunluluklar bir merak konusu haline geldi. Bu doğrultuda E-Müstahsil Makbuzu zorunlu mu? Zorunlu ise kimlere zorunlu? Gibi soruların cevabını da bu yazımızda vereceğiz. Genel tebliğin 4. maddesinin (6) fıkrasına göre:
E-Müstahsil Makbuzu zorunlu bir uygulama değildir. Müstahsil makbuzu belgesi düzenlemek zorunda olan mükellefler, ihtiyaçları dahilinde 01.01.2018 tarihi itibariyle uygulamaya dahil olmaya başlamışlardır.
Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden mal alan birinci sınıf tüccarların, 1 Temmuz 2018 tarihinden itibaren e-Müstahsil Makbuzu uygulamasına dahil olması ve bu tarihten itibaren müstahsil makbuzu belgelerini e-Müstahsil Makbuzu olarak düzenlemesi zorunlu hale getirilmiştir.
E-Müstahsil Yararlanma Yöntemleri Ve Başvuru Esasları Nelerdir?
E-Müstahsilin kimlere zorunlu olduğunu artık biliyoruz. Peki başvurular nasıl yapılıyor? E-Müstahsil makbuzu uygulamasından yararlanmak isteyen mükellefler:
- Kendi bilgi işlem sistemlerini GİB sistemlerine entegre edebilir.
• efatura.gov.tr adresinde hizmete sunulan GİB Portalı aracılığıyla, uygulamanın temel fonksiyonlarını internet üzerinden kullanabilir.
• GİB tarafından onaylanan EDM Bilişim gibi özel entegratörlerin sistemleri aracılığıyla işlemlerini gerçekleştirebilir.
E-Müstahsil Makbuzu Geriye Dönük Kesilir Mi?
Diyelim geçmiş günlerde bir ticaret yaptınız. E-Müstahsil Makbuzu kesmek istiyorsunuz. Ticareti yapmış olduğunuz tarih de iki hafta önce olsun. Peki, 2 hafta öncesinin E-Müstahsil makbuzunu bugün kesmeniz mümkün müdür? E-Müstahsil makbuzu düzenleme süresi, e-serbest meslek makbuzu ile benzer şekilde olduğu gibi yalnızca ticaretin yapıldığı tarihte geçerlidir. Dolayısıyla e-müstahsil makbuzunu geriye dönük kesmek mümkün değildir.
E-Müstahsilde İmza Zorunlu Mudur?
Dijital dönüşümün sunmuş olduğu ayrıcalıklardan e-imzayı geçmiş yazılarımızdan biliyoruz. Bilmeyenlerimiz veya unutanlarımız varsa; E-İmza ile Verilerin değiştirilmesi, silinmesi ve ekleme yapılması engellenerek imzalanan belgelerin bütünlüğü korunur. Peki E-İmza, E-Müstahsilde zorunlu mudur? Diyecek olursanız cevabımız, evet. Çünkü E-İmza, sunmuş olduğu ayrıcalıkların yanı sıra son derece güvenli bir kimlik doğrulama sistemidir. Dolayısıyla elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan e-Müstahsil Makbuzunun en az bir nüsha kağıt çıktısı alınarak, çıktının her iki tarafça ıslak imza ile imzalanması ve satıcı çiftçiye verilerek çiftçi tarafından kağıt ortamda muhafaza edilmesi gerekir.
E-Müstahsil Makbuzu Nerede Gözükür?
Yazımızın sonuna doğru gelirken E-Müstahsil sorgulama işlemlerinizi nereden yapabileceğinizi de söylemeden geçmeyelim. E-Müstahsil Makbuzu sorgulama işlemlerinizi Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait GİB Portal üzerinden yapabilirsiniz.
